TOPRAK HAZIRLIĞI VE GÜBRELEME:
Domates bitkisi derin köklü bir bitki olduğu
için, toprağın derin sürülerek dikkatle hazırlanması gerekir. Tarla tabanının
50 cm altında pulluk tabanı denilen geçirgen olmayan bir tabaka varsa bu tabaka
sonbahar başlarında özel pulluklarla kırılmalıdır.
TOHUM EKİMİ:
Fide yetiştirme materyali tavlı ise sulamaya
gerek yoktur. Aksi halde, fide yetiştirme materyali ile doldurulmuş fide
torbaları veya fide yetiştirme kaplarının iyice sulanması ve sonra tohum
ekiminin yapılması gerekir. Tohumların 3-4 saat ıslatıldıktan sonra ekilmeleri
çimlenmeyi kolaylaştırır.
Tohumlar 1-3 cm. derinliğinde ekilmelidir.
Tohum ekimini takiben tekrar hafifçe sulanması faydalıdır. Kimyasal gübreler
tohum ekiminden en az 15 gün önce fide yetiştirme materyaline karıştırılması
gerekir. Tohumların çimlenmesi için en uygun toprak sıcaklığı 12-15 ºC
olmalıdır.
Bu
sıcaklıklarda tohumlar 5-13 gün içinde çimlenir. Domates fidelerinin en uygun
şaşırtılma zamanı kotiledon yapraklarının tam gelişmelerini tamamladıkları ve
yere paralel oldukları zamandır. Sağlıklı ve tam gelişmiş fideler
şaşırtılmalıdır.
FİDE DİKİMİ:
Fide dikimi ilkbahar don tehlikesinin tamamen
kalktığı, toprak ve hava sıcaklığı 12-15 ºC’yi bulduğu zaman yapılır. Dikim
genellikle tohum ekiminden yaklaşık 7-8 hafta sonradır. Tarlaya dikimde çiçek
açmış veya meyve tutmuş domates fideleri dikilmemelidir. Bu gibi fidelerin
gelişmeleri yavaş olup, bodur kalır, verimleri düşer. Dikim akşama doğru
yapılmalı, fideler güneş altında bekletilmemelidir.
Fideler yaklaşık 15-20 cm boylanınca
genellikle dikime hazırdır. Bölgemizde Şubat sonu Mart başından itibaren fide
dikimi yapılır. Dikimde can suyu yeteri kadar verilmeli, can suyu ile birlikte,
kök ve kök boğazı hastalıklarına karşı gereken ilaçlamalar yapılmalıdır.
Domates yetiştiriciliğinde sıra arası ve üzeri
aralıkları, çeşidin sırık veya yer çeşidi olmasına göre değişir. Sırık
çeşitlerde sıra arası 60-80 cm, sıra üzeri 50-60 cm, yer çeşitlerinde sıra
arası 140 cm, sıra üzeri 40-50 cm olmalıdır.
ÇAPALAMA:
Fideler dikildikten 2 hafta sonra birinci çapa
yapılır. Masuralar üzerinde yetiştirilen domateslerde çapa genellikle işçiler
tarafından yapılır. Tarla tarımı şeklinde yapılan geniş sahalarda ise traktör
ile çekilen çapa makinelerinden yararlanılır.
Çapadan 2-3 hafta sonra II. Çapa yapılır.
Bu devrede bitkiler 30-35 cm kadar boy aldıklarında sırık çeşitlerde II. Çapa
ile birlikte sırık da dikilir. Bu çapalamalar esnasında boğaz doldurma işlemi
de yapılır. II. Çapadan sonra yabani otlar ayıklanır, kaymak tabakası kırılır,
toprak havalandırılır ve topraktaki nem korunur.
SULAMA:
Domates nemi sever. Su noksanlığında üst
yapraklar kıvrılır. Çok nemli, ağır topraklarda ise bitkiler hastalanır. Toprak
nem eksikliğinin en duyarlı olduğu dönemler; çimlenme, çıkış, çiçeklenme ve
meyve oluşumu dönemleridir. Aşırı toprak nemi vegetatif gelişmeyi hızlandırır.
Meyveler
ceviz iriliğini alıncaya kadar gerekmedikçe sulama yapılmamalı, daha sonraki
devrede, yağışlı bölgelerde 2-3, kurak bölgelerde 4-5 kez sulama yapılmalıdır.
7 Açık tarlada, çiçeklenme dönemi içerisinde su eksikliği, küçük meyvelerde
aşırı dökülmelere neden olur. Hasat zamanı çok sık sulama yavaş olgunlaşmaya
neden olur. Düzenli sulama yaparak domates meyvesinde meydana gelecek yarıklar
önlenebilir.
BUDAMA:
Açık tarla domates yetiştiriciliğinde askıya
alınan sırık domateslerde kaliteli ürün elde etmek için koltuk alma ve uç alma
yapılır.
KOLTUK ALMA:
Gövde ile ana yaprakların birleştiği yerde
oluşan sürgünlerin alınmasına koltuk alma denir. 8 İlk koltuk alma işlemi
bitkilere herek verildiğinde başlar ve her 10-15 günde bir tekrarlanır.
Koltuk Almanın Yararları: 1- Olgunlaşma daha
erken başlar. 2- Az sayıda fakat daha iri ve daha düzgün meyveler elde edilir.
3- Bakım ve özellikle mücadele ile hasat işleri kolay ve süratli
yapılabilir,masraf azalır.
UÇ ALMA:
Bırakılması
istenen son salkımın iki yaprak üzerinden bitkinin tepe sürgünün koparılmasına
uç alma denir.
HASAT:
Tarlada yetiştirilen domateslerde tohum
ekiminden hasada kadar 80-100 gün, fide dikiminden hasada kadar 60-80 günlük
bir zaman vardır. Sofralık domatesler gönderilecek pazarın uzaklığına göre
değişik olgunluk devrelerinde ve farklı dönemlerde hasat edilmektedir.
DOMATESDE GÖRÜLEN
HASTALIKLAR:
Erken yaprak
yanıklığı, mildiyö, yaprak küfü, bakteriyel benek, bakteriyel kanser ve
solgunluk, domates mozayik virüsü, domates sarı yaprak kıvırcıklık virüsü.
DOMATESDE GÖRÜLEN
ZARARLILAR:
Nematodlar, bozkurt, danaburnu, tel kurdu,
yaprak bitleri, beyaz sinek, Empoasca, thrips, yaprak galeri sinekleri, kırmızı
örümcekler, saman akarları, yeşil kurt ve diğer emici böcekler.